‘Revalidatie in beweging. Voor elke prestatie is de uitdaging even groot’

Revalidatie als gevolg van ziekte, aandoening of ongeval is een zorgvuldig herstelproces op weg naar een nieuwe toekomst. Een gezonde leefstijl met voldoende beweging is daarvan een belangrijk onderdeel. Tolbrug Specialistische Revalidatie zoekt regionaal de verbinding en samenwerking op om patiënten daarin te ondersteunen en faciliteren. "Wij zijn en blijven in beweging om mensen in beweging te krijgen."

Door Marjolijn van Spaandonk

In het revalidatieproces zijn zelfredzaamheid, deelname aan de maatschappij en de kwaliteit van leven de speerpunten. Sport en beweging neemt in al deze facetten een belangrijke rol in. “Bewegen is niet alleen goed voor het herstel, het faciliteert ook ontmoetingen met lotgenoten”, legt Annette van Kuijk, Revalidatiearts en Medisch Directeur van Tolbrug, uit. “Het vergroot de beperkte wereld waarin revalidanten soms na hun letsel verkeren.” Met de expertise van het revalidatiecentrum en vanuit de kracht van de revalidant wordt de basis gelegd en de koers bepaald om tijdens, maar vooral ook na, de revalidatie in beweging te blijven.

Zien bewegen, doet bewegen
“Beweging is een middel om jezelf en je grenzen te ontdekken en ermee om te leren gaan”, vertelt Arno van Noord, Bewegingsagoog & Psychomotorisch Therapeut bij Tolbrug en kartrekker van de Tollbridge Bikers, het team wat deelneemt aan de Handbikebattle in Oostenrijk. “Vaak willen revalidanten na een hersentrauma, onder begeleiding van een revalidatiecoach, weer snel in beweging komen. Het sociaal contact bij de trainingsfaciliteiten heeft een positieve meerwaarde. Want zien bewegen, doet bewegen.” Hoewel de ernst van het trauma bepalend is voor het doel en de mogelijkheden, speelt de motivatie van een patiënt een grote rol. Soms worden verwachtingen zelfs overtroffen. “Een patiënt met een aandoening als gevolg van een ongezonde leefstijl heeft het roer drastisch omgegooid. Als deelnemer aan de handbike battle fietst hij nu ruim 30 kilometer per dag en is zelfs het spuiten van insuline overbodig geworden.” Van Noord en Van Kuijk zijn zich er wel heel bewust van dat elke prestatie heel persoonlijk qua omvang is. Van Kuijk: “Voor sommigen is beweging in de vorm van de hond uitlaten al een hele uitdaging. De inzet en weg er naartoe is van gelijke omvang. Het meest trots zijn we op de mensen die hun mogelijkheden aangrijpen en benutten.”

Bewustwording
De noodzaak van een gezonde leefstijl met voldoende beweging ligt niet alleen in het herstel, maar ook in de preventie van bepaalde ziektebeelden. Het is van maatschappelijk belang. De mensen enkel informeren over het belang daarvan zet niet altijd voldoende aan tot verandering en geeft frustratie. Bewustwording begint bij degenen die het uitdragen. Van Kuijk: “Met een beweegweek ervaren onze artsen aan den lijve de voordelen van beweging; je zit lekkerder in je vel en komt op een andere manier met elkaar in contact. Door zelf te ervaren wat sport en beweging met je doet, draag je het ook beter uit aan de patiënt.” Met inzichten uit de praktijk en van ervaringsdeskundigen wordt nu veel meer vanuit de belevingswereld van de patiënt de aansluiting opgezocht om mensen in beweging te krijgen. “Door meer te praten mét dan over patiënten zijn wij ons bewuster van de drempels waar patiënten tegenaan lopen.”

Regionale samenwerkingen
De kunst is om patiënten ook na hun revalidatie in beweging te houden. Van Kuijk: “Ook als mensen zich niet thuis voelen in het regulier sportaanbod moet het mogelijk zijn om in beweging te blijven. Want beweging versterkt niet alleen de spieren en de conditie, maar ook je sociale contacten en zelfvertrouwen.” Tolbrug specialistische Revalidatie zet zich daarom in om voor verschillende doelgroepen initiatieven op te zetten die lokaal en regionaal gedragen worden. “Samen met verschillende zorgverleners en -instanties, sportverenigingen, bedrijven en overheid creëren we de randvoorwaarden om invulling te geven aan de behoefte van (ex)patiënten.” Dat begint al bij het aanbieden van beweegboxen voor ziekenhuispatiënten en het opzetten van beweeg cafés in samenwerking met de GGD, tot het organiseren van een clinic met leenprotheses op de atletiekbaan in samenwerking met Livit Orthopedie. Ook is er onder leiding van Van Noord een beweeg- en zwemgroep opgezet als opstap voor ex-revalidanten en investeert Tolbrug in de opbouw van een sportnetwerk voor niet-aangeboren hersenletsel. “We proberen proactief de verbinding met de doelgroepen op te zoeken en de drempels om in beweging te komen en blijven voor hen weg te nemen. De ambitie is om dergelijke netwerken ook voor andere doelgroepen, zoals patiënten met hart- en vaatziekten, op te zetten.”

Sportmaatje
Met het platform Uniek Sporten is het sportaanbod voor mensen met een beperking goed in kaart gebracht en zijn de lijntjes met de consulenten Sport en Bewegen kort. Toch blijft de drempel om in beweging te komen soms hoog. Met het project ‘Sportmaatjes’ wordt er gehoor gegeven aan de behoefte van ervaringsdeskundige begeleiding bij het sporten. In de regio hebben nu tien verenigingen een Sportmaatje aangesteld. “De voorwaarde is wel dat de sportvereniging hier volledig achter staat en ondersteuning biedt.” Met een beetje hulp kan een kleine verandering veel teweegbrengen en het doel heiligt soms de middelen, vindt Van Noord: “Soms zet het gezellige kopje koffie of de sociale contacten aan tot structurele veranderingen in een actieve leefstijl.”