“Niet alle digitale oplossingen zijn inclusief”

Betalen in een supermarkt, het toegangspoortje van de sportschool openen of het bedienen van een fitnessapparaat: dit zijn allerlei situaties waar digitale toegankelijkheid om de hoek komt kijken. Want als je een visuele beperking hebt kun je met een touchscreen zonder toegankelijkheidsfunctie moeilijk of niet betalen. Monique Verboeket, coördinator digitale toegankelijkheid bij de Oogvereniging, merkt naast deze drempels gelukkig ook positieve ontwikkelingen. “Digitale toegankelijkheid heeft de laatste jaren de aandacht gekregen die het verdient, maar er is op dat vlak ook nog veel te doen.”

De Oogvereniging is de patiënten- en belangenorganisatie voor alle mensen met een oogaandoening in Nederland. Monique, die zelf ook een visuele beperking heeft, houdt zich daar bezig met digitale toegankelijkheid. Dat thema staat volgens haar gelukkig steeds beter op de agenda. “Ik denk ook dat er een steeds grotere bewustwording is bij overheid, banken en bedrijfsleven dat digitale toegankelijkheid ook echt nodig is om iedereen mee te laten doen. Want als je niet digitaal toegankelijk bent dan sluit je een heel grote groep mensen uit. En dan hebben we het niet alleen over de achterban van de Oogvereniging, maar bijvoorbeeld ook over ouderen, mensen die moeite hebben met taal of minder digitaal vaardig zijn.”

Afrekenen bij de zelfscan

De supermarkt is volgens Monique een goed voorbeeld van een situatie waar digitale toegankelijkheid een rol speelt. “Stel je wil je boodschappen afrekenen bij de zelfscankassa. Die hebben een touchscreen en dat kun je met een visuele beperking  zonder aanpassing moeilijk of niet bedienen. Dan weet je niet welke knop je indrukt, omdat deze niet voelbaar zijn. Als je vervolgens wil betalen en je hebt een betaalautomaat met voelbare knoppen en een puntje op het cijfer 5, dan lukt betalen doorgaans prima met een visuele beperking. Maar op een betaalautomaat met touchscreen heb je geen idee waar de toetsen überhaupt zitten als je het niet kunt zien, laat staan dat je je pincode kunt intoetsen.”

Zelfstandigheid

Dat soort digitale toepassingen zijn toegankelijk te maken met toegankelijkheidsfuncties zoals spraak of een hoger contrast van het beeldscherm. “Dat is nog lang niet overal mogelijk. Dan kun je in die winkel niet zelfstandig boodschappen doen. Die zelfstandigheid dat je mee moet kunnen doen is voor ons als Oogvereniging en mensen met een visuele beperking heel erg belangrijk. Er is sinds 28 juni ook wetgeving van kracht, de European Accessibility Act, die regelt dat digitale toegankelijkheid moet worden meegenomen in de ontwikkeling en bediening van nieuwe apparaten. Daar moet je als bedrijf aan voldoen en daar kun je dus ook op worden aangesproken.’

Toegankelijkheid bij de sportclub

Ook sportclubs of sportscholen kunnen nog grote stappen zetten als het gaat om digitale toegankelijkheid. “Bij sommige sportscholen werken ze met een app of je moet een QR-code scannen om een poortje te openen. Lukt mij dat? Is die app intuïtief en kan ik die überhaupt bedienen als ik een visuele beperking heb? De scanner die ik moet gebruiken: staat die op een hoogte waar ik bij kan? Dat zijn vragen die je jezelf als bedrijf moet stellen.  Als de scanner op een balie staat kan iemand in een rolstoel er niet bij, maar kan een slechtziende soms ook niet goed lezen wat er op een scherm staat. Dan is het ook heel fijn als er iemand in de buurt is die je kan helpen.”   

Menselijk alternatief

Ook in de zaal met fitnessapparaten worden steeds vaker digitale oplossingen gebruikt om een training te volgen of iets in te stellen. “Dat zijn ook vaak schermpjes met touchscreens. Ik ga zelf vaak op de oudere apparaten zitten omdat die nog knoppen hebben die je uit je hoofd kunt leren. Of een pinnetje dat je in een stapel gewichten stopt om de oefening zwaarder of lichter te maken. Dat is goed in te stellen en te voelen.” Wat haar betreft is het vooral belangrijk dat in zo’n fitnesszaal ook begeleiders aanwezig zijn die kunnen helpen. “De digitale toegankelijkheid kun je misschien niet overal even goed doorvoeren en je bent afhankelijk van apps en apparaten die dat nog niet zijn. Maar als dat niet lukt? Is er dan een menselijk alternatief, dus iemand die je kan helpen? Dat is belangrijk als je een beperking hebt.”

Testteam Oogvereniging

Hoe zit het eigenlijk met de digitale toegankelijkheid van ons programma Uniek Sporten Thuis? Die vraag hebben we laten onderzoeken door het testteam van de Oogvereniging. Een aantal mensen met verschillende visuele beperkingen en leeftijden hebben de site getest. “De algemene indruk van Uniek Sporten Thuis van de testers is positief. De informatie is duidelijk en bij de video’s kun je audiodescriptie aan zetten, waardoor wordt beschreven hoe oefeningen moeten worden uitgevoerd. Het is op de website ook mogelijk om spraak of vergroting of contrast in te schakelen. Mensen die vertrouwd zijn met die aanpassing hebben vaak al eigen software die daarvoor zorgt. Die zullen dat minder gebruiken. Maar voor mensen die een beginnende oogaandoening hebben is dat wel fijn. Het is soms wel nog een uitdaging om een account aan te maken en de juiste informatie en knoppen te vinden. Op enkele plekken is dus nog verbetering mogelijk, hier gaat Uniek Sporten Thuis de komende tijd mee aan de slag. De Oogvereniging zet zich ervoor in dat mensen met een visuele beperking zelf betrokken worden bij onderzoek. Dus voor wie de eigen website of voorzieningen ook wil laten testen, is het testteam van de Oogvereniging bereikbaar via testteam@oogvereniging.nl.”